Covid-19 και καρδιά. Συχνές ερωτήσεις.
Μπορεί η COVID-19 να βλάψει την καρδιά;
Ναι: Αν και η COVID-19 είναι κυρίως αναπνευστική νόσος η καρδιά μπορεί επίσης να προσβληθεί.
Η προσωρινή ή μόνιμη βλάβη στον καρδιακό ιστό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:
α) Έλλειψη οξυγόνου. Καθώς ο ιός προκαλεί φλεγμονή και υγρό γεμίζει τις πνευμονικές κυψελίδες, λιγότερο οξυγόνο φτάνει στην κυκλοφορία του αίματος. Η καρδιά πρέπει να εργαστεί σκληρότερα για να αντλήσει αίμα μέσω του σώματος, κάτι που μπορεί να είναι επικίνδυνο σε άτομα με προϋπάρχουσα καρδιακή νόσο. Η καρδιά μπορεί να αποτύχει από υπερβολικό φορτίο ή από ανεπαρκές οξυγόνο και έτσι μπορεί να προκληθεί μυοκαρδιακός κυτταρικός θάνατος και βλάβη των ιστών της καρδιάς.
β) Μυοκαρδίτιδα: φλεγμονή της καρδιάς. Ο κορωνοϊός μπορεί να μολύνει και να βλάψει άμεσα τον μυϊκό ιστό της καρδιάς, όπως μπορεί να συμβεί και σε άλλες ιογενείς λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στελεχών της γρίπης. Η καρδιά μπορεί επίσης να υποστεί βλάβη και φλεγμονή έμμεσα από την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του σώματος.
Η μόλυνση από κορωνοϊό επηρεάζει επίσης τις εσωτερικές επιφάνειες των φλεβών και των αρτηριών, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων, βλάβες σε πολύ μικρά αγγεία και θρόμβους αίματος, τα οποία μπορούν να παρεμποδίσουν τη ροή του αίματος στην καρδιά ή σε άλλα μέρη του σώματος.
γ) Μυοκαρδιοπάθεια λόγω στρες. Οι ιογενείς λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν μυοκαρδιοπάθεια, μια διαταραχή του καρδιακού μυός που επηρεάζει την ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα αποτελεσματικά. Όταν προσβάλλεται από έναν ιό, το σώμα υφίσταται στρες και απελευθερώνει μια έκρηξη χημικών ουσιών που ονομάζονται κατεχολαμίνες, οι οποίες μπορούν να αδρανοποιήσουν την καρδιά. Μόλις υποχωρήσει η μόλυνση, ο στρεσογόνος παράγοντας έχει τελειώσει και η καρδιά μπορεί να ανακάμψει.
Καταιγίδα κυτοκινών: Μια σοβαρή επιπλοκή του κορωνοϊού
Μια σοβαρή επιπλοκή της λοίμωξης από Covid-19, είναι η πιθανότητα το ανοσοποιητικό σύστημα να εξαπολύσει μια επίθεση στον εισβάλλοντα ιό τόσο σοβαρή που να καταστρέφει υγιείς ιστούς.
Όταν ανταποκρίνεται στη μόλυνση με τον κορωνοϊό, το σώμα απελευθερώνει μια σειρά πρωτεϊνών που ονομάζονται κυτοκίνες που βοηθούν τα κύτταρα να επικοινωνούν μεταξύ τους και να πολεμούν τους εισβολείς.
Σε μερικούς ανθρώπους, ίσως λόγω γενετικής προδιάθεσης, αυτός ο φυσιολογικός αμυντικός μηχανισμός είναι υπερβολικός, αφήνοντάς τους ευάλωτους σε μια καταιγίδα κυτοκινών. Σε αυτή την περίπτωση, η απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος προκαλεί φλεγμονή που μπορεί να κατακλύσει το σώμα, καταστρέφοντας υγιείς ιστούς και καταστρέφοντας όργανα όπως οι νεφροί, το ήπαρ και η καρδιά.
Μια καταιγίδα κυτοκινών και η επακόλουθη καρδιακή βλάβη μπορεί επίσης να επηρεάσει τον καρδιακό ρυθμό. Οι σοβαρές κοιλιακές αρρυθμίες λόγω καταιγίδας κυτοκινών μπορεί να είναι καταστροφικές.
Καρδιακός ρυθμός και COVID-19
Μετά από λοίμωξη COVID-19, εάν αντιμετωπίζετε γρήγορο καρδιακό παλμό ή αίσθημα παλμών, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας. Μια προσωρινή αύξηση στον καρδιακό ρυθμό μπορεί να προκληθεί από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της αφυδάτωσης. Βεβαιωθείτε ότι πίνετε αρκετά υγρά, ειδικά αν έχετε πυρετό. Τα συμπτώματα ενός γρήγορου ή ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Νιώθετε την καρδιά σας να χτυπά γρήγορα ή ακανόνιστα στο στήθος σας (αίσθημα παλμών)
• Αίσθημα ζάλης , ειδικά όταν στέκεστε όρθιοι.
• Δυσφορία στο στήθος
Πώς μπορώ να καταλάβω αν έχω αναπτύξει καρδιακό πρόβλημα μετά την COVID-19;
α) Δυσκολία στην αναπνοή.
Η δύσπνοια από μόνη της δεν είναι πάντα σημάδι σοβαρού προβλήματος, αλλά αν έχετε αυτό το σύμπτωμα μαζί με χαμηλό Ο2 (κάτω από 92%), αυτό είναι ένας λόγος ανησυχίας. Συνιστάται η χρήση μιας εμπορικά διαθέσιμης συσκευής παρακολούθησης κορεσμού O2 (οξύμετρο). Μερικές φορές οι άνθρωποι έχουν δύσπνοια στην κόπωση μετά την COVID-19, επειδή είναι λιγότερο δραστήριοι για μεγάλο χρονικό διάστημα και πρέπει σταδιακά να ανεβάσουν ξανά το επίπεδο φυσικής τους κατάστασης.
Η διάγνωση καρδιακής ανεπάρκειας μετά από COVID-19 είναι σπάνια. Ωστόσο, εάν έχετε δύσπνοια ή οίδημα στα πόδια μετά από COVID-19, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας.
β) Πόνος στο στήθος.
Ένα άλλο κοινό παράπονο μετά την COVID-19 είναι ο επίμονος πόνος στο στήθος. Μπορεί να μην είναι κάτι σοβαρό, αλλά εάν είναι επίμονος ή εάν έχετε επίσης ναυτία, δύσπνοια ή ζαλάδα θα πρέπει να ζητήσετε ιατρική βοήθεια καθώς αυτά μπορεί να είναι συμπτώματα καρδιακής προσβολής.
Μπορούν τα συμπτώματα του COVID-19 να μιμηθούν ένα έμφραγμα;
Ναί. Τα άτομα με COVID-19 μπορεί να έχουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά μιας καρδιακής προσβολής, όπως πόνο στο στήθος, δύσπνοια και αλλαγές στο καρδιογράφημα ή στο υπερηχογράφημα (triplex) καρδιάς. Συχνά, όμως, όταν σε αυτούς τους ασθενείς γίνεται στεφανιογραφία, δεν υπάρχουν ενδείξεις μεγάλης απόφραξης στα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς, κάτι που θα υποδήλωνε έμφραγμα σε εξέλιξη.
Τα συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας μπορεί επίσης να μιμούνται εκείνα της καρδιακής προσβολής. Επίσης, ιογενείς λοιμώξεις όπως η COVID-19 μπορεί να προκαλέσουν σχηματισμό πολύ μικρών θρόμβων αίματος, οι οποίοι μπορούν να φράσσουν τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία και να προκαλέσουν πόνο.
Τα άτομα με σημεία και συμπτώματα καρδιακής προσβολής θα πρέπει να αναζητήσουν επείγουσα ιατρική βοήθεια και να μην διαχειριστούν αυτά τα συμπτώματα στο σπίτι.
Είναι πιο πιθανό το έμφραγμα μετά τον COVID-19;
Αυτό εξαρτάται: Η «καρδιακή προσβολή» έχει πολλές διαφορετικές μορφές. Ένα έμφραγμα τύπου 1, που προκαλείται από θρόμβο αίματος που φράσσει μία από τις αρτηρίες της καρδιάς, είναι σπάνιο κατά τη διάρκεια ή μετά τη μόλυνση από COVID-19.
Οι καρδιακές προσβολές τύπου 2 είναι πιο συχνές με την COVID-19. Αυτός ο τύπος εμφράγματος μπορεί να προκληθεί από αυξημένο στρες στην καρδιά, όπως γρήγορο καρδιακό παλμό, χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα ή αναιμία, επειδή ο καρδιακός μυς δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο στο αίμα για να κάνει αυτή την επιπλέον εργασία.
Τι γίνεται με τα καρδιακά προβλήματα στα παιδιά μετά τον COVID-19;
Γενικά, τα παιδιά που αρρωσταίνουν από τον κορωνοϊό δεν έχουν σοβαρά προβλήματα τόσο συχνά όσο οι ενήλικες. Μια ασυνήθιστη αλλά σοβαρή επιπλοκή του COVID-19 που ονομάζετα πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο στα παιδιά, ή MIS-C, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή καρδιακή βλάβη, καρδιογενές σοκ ή θάνατο. Μερικά παιδιά που επιβιώνουν από το MIS-C μπορεί να μείνουν με παθολογικό καρδιακό ρυθμό και σκληρυμένο καρδιακό μυ που εμποδίζει την καρδιά να λειτουργήσει κανονικά.
(πηγή: hopkinsmedicine.org )
Ιωάννης Α. Πισιμίσης
Καρδιολόγος
Αρτηριακή Υπέρταση: Όσα πρέπει να γνωρίζετε.
1) Τι είναι η αρτηριακή υπέρταση;
Ως υπέρταση ορίζεται η σταθερή και επαναλαμβανόμενη μέτρηση τιμών αρτηριακής πίεσης υψηλότερης των φυσιολογικών ορίων, όπως αυτά καθορίζονται από τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Γενικά μιλώντας, τιμές αρτηριακής πίεσης άνω των 140mmHg και 90mmHg για τη συστολική και τη διαστολική πίεση αντίστοιχα (“μεγάλη” και “μικρή” πίεση) θεωρούνται παθολογικές και πρέπει να αντιμετωπίζονται.
2) Γενικά έχω χαμηλές πιέσεις αλλά κάποιες φορές είναι πάνω από τα όρια. Έχω πρόβλημα;
Πιθανότατα όχι. Παρόλα αυτά χρειάζονται σωστή λήψη ιστορικού και ακριβείς οδηγίες παρακολούθησης από το γιατρό σας ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αυτές οι “υψηλές” μετρήσεις να μην είναι τόσο τυχαίες και σποραδικές.
3) Είμαι υπερτασικός. Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημά μου;
Εξαρτάται από το στάδιο της υπέρτασης και από το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στο κάθε άτομο ξεχωριστά. Η υπέρταση αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων (κυρίως της στεφανιαίας νόσου και των εγκεφαλικών επεισοδίων) και χρείάζεται σωστή διαστρωμάτωση κινδύνου από ειδικό ώστε να εκτιμηθεί το πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα του ασθενούς.
4) Χρειάζομαι φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπέρτασης;
Όχι απαραίτητα. Αν και η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής αποτελεί πάντα την εύκολη λύση για ασθενή και γιατρό, ειδικά σε ηλικίες κάτω των 70 ετών το ποσοστό των ασθενών που μπορούν να αντιμετωπίσουν την υπέρταση χωρίς φάρμακα είναι πολύ υψηλό. Συγκεκριμένες διαιτητικές προσαρμογές, η τακτική αερόβια άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος και η απώλεια βάρους έχουν σημαντική επίδραση στις τιμές της αρτηριακής πίεσης, πολλές φορές τόσο σημαντική που παύει να είναι απαραίτητη η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής.
5) Ξεκίνησα ένα ήπιο φάρμακο και η πίεσή μου έχει ρυθμιστεί. Χρειάζεται να κάνω κάτι άλλο;
Φυσικά. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής εξακολουθούν να είναι απαραίτητες ακόμα και μετά τη φαρμακευτική ρύθμιση της υπέρτασης για δύο λόγους. Πρώτον γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε σταδιακή μείωση ή και διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής και δεύτερον γιατί προστατεύουν από τη μελλοντική ανάγκη για αύξηση των φαρμάκων.
6) Τα φάρμακα της υπέρτασης έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες;
Η χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου ενέχει πάντα τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιας ανεπιθύμητης ενέργειας. Ωστόσο τα φάρμακα της υπέρτασης είναι ουσίες δοκιμασμένες για πολλά χρόνια σε πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών και θεωρούνται γενικά ασφαλή.
Ιωάννης Α. Πισιμίσης
Καρδιολόγος
Διαβάστε ακόμα: Holter ρυθμού. Εργαλείο διάγνωσης μόνο σε σωστά χέρια.
Holter ρυθμού: Εργαλείο διάγνωσης μόνο σε σωστά χέρια
Αφορμή για την παρακάτω δημοσίευση αποτελεί πραγματικό περιστατικό που συνέβη πριν από λίγο καιρό στο ιατρείο μου. 80χρονος κύριος λάμβανε εδώ και 3 χρόνια αντιπηκτική αγωγή επειδή σε Holter ρυθμού που είχε τοποθετήσει στο παρελθόν είχε διαγνωσθεί κολπική μαρμαρυγή, μια αρρυθμία στην οποία ο βασικός άξονας της θεραπείας είναι η χορήγηση αντιπηκτικών εφ’ όρου ζωής. Προσήλθε στο ιατρείο μου αναζητώντας κάποια λύση, καθώς ήταν δύσκολο γι’ αυτόν να υποβάλλεται κάθε μήνα στην εξέταση πηκτικότητας του αίματος που απαιτεί η λήψη του συγκεκριμένου φαρμάκου, προσκομίζοντας όλες τις παλαιές εξετάσεις του. Τότε με έκπληξη διαπίστωσα πως στο Holter που είχε τοποθετήσει δεν υπήρχε πουθενά καταγραφή κολπικής μαρμαρυγής, είχε λάβει δηλαδή λανθασμένη διάγνωση από το γιατρό που ανέλυσε το Holter με συνέπεια να λαμβάνει επί 3 έτη αχρείαστη (και δυνητικά επικίνδυνη) αγωγή και να έχει υποβληθεί στη μεγάλη ταλαιπωρία των μηνιαίων αιμοληψιών για όλο αυτό το διάστημα.
Τι ακριβώς είχε συμβεί; Πώς ο καρδιολόγος είχε υποπέσει σε τόσο μεγάλο σφάλμα;
Το Holter ρυθμού είναι μια συσκευή συνεχούς καταγραφής του καρδιακού ρυθμού που τοποθετείται στο σώμα του ασθενούς συνήθως για 24 ώρες. Τα δεδομένα που αποθηκεύονται στη συσκευή κατόπιν μεταφέρονται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή ο οποίος με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού τα αναλύει και δίνει ένα πρώτο αδρό αποτέλεσμα. Εν συνεχεία ο καρδιολόγος μελετά προσεκτικά το σύνολο της καταγραφής και διορθώνει διάφορα λάθη που μπορεί να έχει κάνει η αυτόματη ανάλυση του υπολογιστή. Αυτό το τελευταίο βήμα είναι το σημαντικότερο καθώς, ιδίως όταν η καταγραφή έχει αρκετά ηλεκτροκαρδιογραφικά παράσιτα, το αποτέλεσμα της αυτόματης ανάλυσης σπάνια είναι ακριβές.
Αυτό το τελευταίο βήμα είναι που είχε παραληφθεί στο συγκεκριμένο ασθενή. Η αυτόματη ανάλυση είχε «διαγνώσει» κολπική μαρμαρυγή και ο καρδιολόγος χωρίς να μελετήσει ο ίδιος την καταγραφή (προφανώς για οικονομία χρόνου) είχε δώσει τη λανθασμένη διάγνωση συνοδευόμενη με την «απαραίτητη» φαρμακευτική αγωγή.
Το Holter ρυθμού είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στα χέρια ενός καρδιολόγου καθώς είναι εξέταση απαραίτητη για τη διάγνωση αρρυθμιών, ιδίως σε ασθενείς με άτυπα ή διαλείποντα συμπτώματα που αποτελούν και την πλειοψηφία. Για τη σωστή χρήση του πρέπει να συντρέχουν δύο βασικές προϋποθέσεις. Πρώτα πρέπει να υπάρχει ποιοτική καταγραφή. Αυτή επιτυγχάνεται με υψηλής ποιότητας καταγραφικό μηχάνημα, με προσεκτική τοποθέτηση των ηλεκτροδίων στο σώμα του ασθενούς και με μια σχετική προσοχή από τον ίδιο τον ασθενή κατά τη διάρκεια της 24ωρης εξέτασης. Δεύτερον πρέπει ο γιατρός να αφιερώσει όσο χρόνο χρειάζεται για τη μελέτη ολόκληρης της καταγραφής δίνοντας σχετική μόνο αξία στα αποτελέσματα της αυτόματης ανάλυσης. Προσωπικά έχει τύχει να ασχοληθώ με Holter ασθενούς για περισσότερες από 4-5 ώρες συνεχούς ανάλυσης και διορθώσεων και πάντα όχι λιγότερο από 1 ώρα, ακόμα και αν πρόκειται για απλή περίπτωση χωρίς παθολογικά ευρήματα. Μόνο έτσι μπορώ ως γιατρός να είμαι σίγουρος ότι ο ασθενής θα λάβει ακριβή απάντηση στην εξέτασή του η οποία θα κατευθύνει σωστά και όποια πιθανή θεραπευτική παρέμβαση.
ΥΓ 1: Η εικόνα που επισυνάπτεται στο κείμενο είναι από άλλη πραγματική ασθενή του ιατρείου μας. Παρατηρείτε την άριστης ποιότητας καταγραφή από την υπερσύγχρονη συσκευή Mortara H3+. Στην ασθενή διαγνώσθηκε εκτακτοσυστολική αρρυθμία που προκαλούσε συμπτώματα και λαμβάνει πλέον την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή με σημαντική βελτίωση.
ΥΓ 2: Ο ασθενής της ιστορίας μας αφού πρώτα εξετάστηκε εκ νέου με Holter ρυθμού για επιβεβαίωση, διέκοψε την αντιπηκτική αγωγή που εσφαλμένα ελάμβανε και δε βρίσκει λόγια να περιγράψει την ευτυχία του από αυτή την εξέλιξη!